همزمان با احداث راه آهن سراسری کشور در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی، ۲ پست اسکله چوبی در شمال غربی خلیج فارس و در انتهای آبراه خورموسی ( با موقعیت جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۵ دقیقه شمالی و ۴۹ درجه و ۵ دقیقه شرقی ) ساخته شد که پس از چندی به بندر شاپور موسوم گشت و سه سال بعد به مهم ترین مرکز ورود و خروج کالا تبدیل شد. در سال ۱۳۵۲ محل سکونت اهالی این منطقه شامل قریب به ۱۵۰۰ خانوار از کارگران و اصناف که در جوار تاسیسات بندری به شکل خانه های چوبی و حصیری زندگی می کردند. که به منظور توسعه هرچه بیشتر بندر از کنار اسکله ها به فاصله ۱۵ کیلومتری یعنی شهر کنونی انتقال یافتند که به طور محلی سربندر نام گرفت. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، این بندر به بندر امام خمینی(ره) تغییر نام یافت و در سال ۱۳۶۱ با تصویب هیات وزیران رسماً بندر امام خمینی (ره) نام گرفت و شروعی نو را پایه نهاد. بندر امام خمینی(ره) حرکت به سوی تحول را از همان دو اسکله چوبی آغاز نمود و امروز با انجام بیش از ۳۵ درصد از کل تجارت دریایی کشور، نوید توسعه ای پایدار را برای منطقه از طریق صنعت حمل و نقل می دهد.

با شروع جنگ تحمیلی و مهاجرت برخی از شهروندان آبادانی و خرمشهری به شهر بندر امام خمینی(ره)، نرخ رشد جمعیت به ۱۳.۵ درصد رسید و جمعیت شهر از ۱۴۴۳۱ نفر در سال ۱۳۵۵ به ۵۱۵۰۰ نفر در سال ۱۳۵۹ ( آغاز جنگ تحمیلی) فراتر رفت. با استقرار طرح های ملی موسوم به منطقه ویژه اقتصادی در اطراف شهر، موج جدید مهاجرتی را از شهرهای دور و نزدیک برای اشتغال و امرار معاش به بندر امام خمینی(ره) گسیل داشت که تعداد جمعیت این شهر را از ۵۶۹۹۸ نفر در سال ۱۳۷۰ به ۷۹۷۲۹ نفر در سال ۱۳۸۳ بالا برد. دو عامل عمده اقتصادی ( تاسیس بندر و استقرار منطقه ویژه اقتصادی) و سیاسی- اجتماعی ( جنگ تحمیلی) علاوه بر افزایش سریع جمعیت این شهر، تعدد و تنوع خرده فرهنگ های قومی این شهر را نیز بسیار تحت تاثیر قرار داده است؛ به طوری که هم اکنون طیف متنوعی از اقوام از جمله لر، کرد، عرب و ترک را با خرده اقوام خود را در برگرفته است. خرده اقوامی که از گستره جغرافیایی متنوعی از جمله آبادان، خرمشهر، بهبهان، هندیجان، کهگیلویه و بویر احمد، الیگودرز، ازنا، ایلام، کرمانشاه، همدان و … که از زیر مجموعه قومی بزرگتر خود منشعب، به این شهر آمده اند و ساختار فرهنگی شهر بندر امام خمینی(ره) را شکل داده اند.